علائم بیماری اسکیزوفرنی چیست؟

نشانه های اسکیزوفرنی به سه طبقه ی گسترده تقسیم می شوند.

• نشانه های مثبت
• نشانه های منفی
• نشانه های شناختی

نشانه های مثبت

نشانه های مثبت ، رفتار های روانپریشانه ایی هستند که به طور کلی در انسان های سالم و کسانی به اسکیزوفرنی دچار نیستند ، دیده نمی شوند. افرادی که نشانه های مثبت دارند، ممکن است ارتباطشان را با برخی از جنبه های واقعیت از دست بدهند. برای بعضی از افراد، این نشانه های گذرا هستند، اما برای دیگران ، این نشانه ها با گذشتن زمان، ثابت می مانند و تغییری نمی کنند. نشانه های این بیماری گاهی اوقات به سختی قابل مشاهده هستند.

توهمات

توهمات ، تجربیات حسی هستند که بدون وجود محرک بیرونی رخ می دهند. این توهمات در هریک از پنج حس انسان می توانند نمایان شوند و خود را نشان بدهند (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و یا لامسه). « صدا ها » (یا توهمات شنیداری ) شایعترین نوع توهمات در بیماری اسکیزوفرنی هستند. بسیاری از افرادی که اسکیزوفرنی مبتلا هستند، صدا های مخصوصی را می شوند. این صدا ها می توانند درونی باشند، یعنی از ذهن خود فرد بیمار نشات بگیرند، یا می توانند بیرونی باشند که در آن صورت ، بیمار احساس می کند فردی با او در حال صحبت کردن است.  این صدا ها ممکن است درباره ی رفتار فرد با او صحبت کنند. این صدا های دستورات انجام بسیاری از کار هایی را به او می دهند یا او را از وجود خطری آگاه سازند. گاهی اوقات این صدا ها در درون این بمار با یک دیگر صحبت می کنند و افرادی که به این بیمار دچار هستند به این صدا ها جواب می دهند. بیماران اسکیزوفرنی ممکن است مدت ها پیش از آنکه خانواده یا دوستان شان متوجه این بیماری شده باشند، این صدا ها را بشنوند.

انواع دیگر توهم ها عبارتند از : دیدن افراد یا اشیایی که وجود خارجی ندارند، بوییدن و حس کردن رایحه هایی که هیچ کس جز فرد اسکیزفرن متوجه آنها نمی شوند و حس اینکه کسی با انگشتان نامرئی در حال لمس کردن بدن آنها است، وقتی هیچ کس کنار آنها نیست.

هذیانات

هذیانات ما باور های اشتباهی هستند که ما عمیقا به آنها اعتقاد داریم و این باور ها با فرهنگ او سازگار نسیتند . هذیانات به صورت مستمر تداوم دارند، حتی زمانی که برای حقیقی نبودن یا منطقی نبودن آن مدرک وجود دارد. بیماران مبتلا به بیماری اسکیزفرنی می توانند هذیاناتی داشته باشند که به نظر بسیار عجیب و غریب می نمایاند ، از قبیل این که همسایه می توانند با استفاده از کنترل های مغناطیسی ، رفتار های آنها را کنترل کنند. همچنین ، بیماران اسکیزوفرنی ممکن است باور کنند کسانی که در تلویزیون می بینند، پیغام های خاصی را خطاب به آنها می گویند یا ایستگاه های رادیویی ، افکار آن ها را با صدای بسیار بلند برای دیگران پخش می کنند. این هذیانات را « هذیانات اشاره » می گویند:  بسیاری از اوقات بیماران اسکیزوفرنیانی بر این باور هستند که شخص دیگری هستند، مثلا یک شخصیت بسیار مشهور تاریخی هستند. آنها ممکن است هذیانات پارانویایی داشته باشند و فکر کنند که دیگران می خواهند به آنها آسیب برسانند. مثلا با خیانت، حمله، مسموم کردن، جاسوسی کردن یا نقشه کشیدن علیه آنها یا بسیاری از نزدیکانشان. این باور ها « هذیانات گزند و آسیب » نام دارند.

اختلالات تفکر

اختلالات تفکر شیوه های غیر عادی یا ناکار آمد فکر کردن هستند. یک شکل از این مورد « تفکر آشفته » نام دارد. حالتی که در این صورت ، فرد در مرتب کردن افکارش یا بر قرار کردن رابطه های منطقی میان آنها مشکل دارد و ناتوان است. در این گونه مواقع ، فرد بیمار ممکن است به صورت نا مفهوم سخن بگوید، به گونه این که فهمیدن گفته هایش بسیار سخت باشد. اغلب به این حالت سالاد فکر می گویند. شکل دیگر اختلال « وقفه ی تفکر » نامیده می شود. حالتی که در آن، بیمار ناگهان صحبت خود را قطع کرده و به چیز دیگری فکر می کند. وقتی دلیل وقفه ی صحبتش را از او بپرسند، ممکن است که افکار مزاحم ش را به یاد نیاورد و بگوید که این فکر از ذهنش پریده است و در نهایت فردی که اختلال تفکر دارد، ممکن است کلمات بی معنایی بسازد یا به عبارتی دیگر در ذهن خود واژه سازی می کند.

اختلالات حرکت

اختلالات حرکت ممکن است به شکل حرکات هیجانی ظاهر شوند. فردی که به اختلالات حرکت دچار است ، ممکن است حرکات خاصی را به دفعات بسیار زیادی تکرار کند. از طرفی دیگر، چنین حرکاتی ممکن است که فرد را دچار بهت و حیرت کند در این حالت فرد نه حرکت می کند و نه به دیگران پاسخ و یا واکنشی نشان می دهد. امروزه، این اختلال به ندرت رخ می دهد، اما زمانی که درمانی برای بیماری شیزوفرنی وجود نداشت، این حالت بیشتر شایع بود.

درمان اسکیزوفرنی

از آنجا که دلایل و عمده چیز هایی که باعث به وجود آمدن اسکیزوفرنی می شوند، همچنان نا شناخته اند، درمان ها روی از بین بردن نشانه های بیماری متمرکز هستند. درمان ها شامل دارو های ضد روان پریشی و درمان های روانی – اجتماعی مختلف می شوند. تحقیقاتی که با موضوع « مراقبت های ویژه ی هماهنگ » ، جایی که این عوامل ( مدیر رونده ی بیمار ف بیمار ، درمان دارویی و درمان روانی – اجتمعای ) به طور گروهی با هم مشارکت می کنند ، نتایج بسیار امید بخشی را برای بهبود نشان داده است.

دارو های ضد روان پریشی و عوارض آنها

• دارو های ضد روان پریشی از اواسط دهه 1950 در دسترس بوده اند. انواع قدیمی تر آنها ، ضد روان پریش های سنتی یا نسل اول نامیده می شوند.
• در دهه ی 1990 ، دارو های ضد روان پریشی جدید گسترش یافتند. این دارو های جدید ، روان پریش های نسل دوم شناخته می شوند.

عوارض جانبی دارو های ضد روان پریشی

بعضی از افراد با شروع مصرف این گونه دارو های روان پریشی، دچار عوارض جانبی بسیار زیادی می شوند. بیشتر آثار جانبی این گونه دارو ها پس از چند روز از بین می روند. باقی آثار جانبی ماندگار هستند، اما اغلب می توان این دارو ها را به طور موفقیت آمیزی کنترل کرد. کسانی که دارو های ضد روان پریشی مصرف مسی کنند، نباید قبل از سازگار شدن با دارو های جدید، رانندگی کنند. عوارض و اثار جانبی بسیاری از دارو های ضد روان پریشی شامل موارد زیر می شوند:

• خواب آلودگی
• سرگیجه هنگام  جابجایی مکان و ایجاد اختلال در سیستم تعادل مخچه
• تاری و سیاهی چشمان
• افزایش ضربان قلب
• حساسیت به نور خورشید و تابش های نور خورشید
• خارش پوست

دارو های ضد روان پریشی نسل دوم می توانند ، موجب افزایش وزن و ایجاد تغییراتی در سوخت و ساز متابولیسم بدن شوند. این عوارض جانبی می توانند خطر دیابت و کلسترول بالا را افزایش بدهند. وقتی فردی در حال مصرف یک داروی ضد روان پریشی نسل دوم است، وزن ، سطح خون (گلوکز) و سطح لیپید او باید توسط پزشک بررسی شود و این دارو ها را باید تحت نظر روانشناس متخصص مصرف کند.

دارو های ضد پریشی نسل اول ، اثرات جانبی زیر را دارند که با اختلالات فیزیکی بسیار مرتبط هستند.

• سفتی عضلات
• گرفتگی ها (اسپاسم های ) مزمن عضلانی
• رعشه
• بیقراری

روانپزشکان و بیماران باید برای انتخاب دارو، مقدار دارو و طرح درست درمان، باید بسیار با هم هماهنگ باشند و همکاری کنند و این ارتباط باید براساس نیاز های فردی بیمار و موقعیت پزشکی او باشد.

استفاده ی بسیار طولانی مدت از این دارو های نسل اول ممکن است منجر به شرایطی شود که به دیسکنزی تاردیو یا دیسکنزی تاخیری می گویند که سبب می شود حرکات فرد، غیر ارادی شوند. این حرکات معمولا در ناحیه ی دهان صورت می گیرند. این اختلال می تواند خفیف یا شدید باشد و در برخی افراد ، این مشکل به سختی حل می شود. گاهی اوقات ، افرادی که به این اختلال دچار می شوند.

این اختلال در افرادی که ضد روان پریش های نسل دوم را مصرف می کنند، کمتر اتفاق می افتد، اما همچنان ممکن است برخی از آنها دچار TD  شوند. کسانی که فکر می کنند شاید دچار TD  شده باشند، قبل از قطع مصرف داروهایشان ، باید با پزشک مشورت کنند.

طریقه ی مصرف دارو های ضد روان پریشی و واکنش افراد به مصرف آنها

دارو های ضد روان پریشی معمولا روزانه و به شکل قرص و شربت مصرف خواهند شد. برخی از این دارو ها به صورت آمپول تزریق می شوند. با وجود این، افراد و بیماران به روش های مختلفی به دارو های ضد روان پریشی واکنش نشان می دهند و هیچ کس نمی تواند از پیش بگوید بیمار چگونه به دارو ها واکنش نشان خواهد داد. بعضی از مواقع، بیار باید دارو های متعددی را مصرف کند تا دارو مناسب خود را بیابد. روان پزشکان و بیماران می توانند برای یافتن بهترین دارو یا ترکیب دارویی ، همین طور میزان مصرف آن، با هم همکاری کنند.

اغلب بیماران ، یک دور عود یا بیشتر از آن را تجربه خواهند کرد، دوره ای که در آن، نشانه های بیماری بر می گردند یا بدتر می شوند. معمولا این نشانه های زمانی عود می کنند که فرد مصرف دارو ها را قظع می کند و یا میزان مصرفش نسبت به میزان تجویز شده ، کمتر است. دلیل قطع مصرف این دارو ها این است که افراد احساس بهتری پیدا می کنند یا ممکن است تصور کنند دیگر نیازی به مصرف دارو ها ندارند. اما هیچ بیماری نباید پیش از مشورت با پزشک خود، مصرف دارو های ضد روان پریشی را قطع کند. دارو ها باید به تدریج قطع شوند و این کار هرگز نباید به صورت ناگهانی انجام شود.

درمان های روانشناسی

روان درمانی می تواند به بیماران اسکیزوفرنی که هم اکنون بیماری شان تثبیت شده است (یعنی شدت یا میزان بیماری نه بیشتر می شود و نه کمتر ) کمک کند. روان درمانی به افرادی کمک می کند که با چالش های روزانه بیماری خود سر و کار دارند، چالش هایی که به ارتباطات، کار و شکل گیری های عواطفی آنان نیز ممکن است  لطمه بزند. یادگیری و استفاده از مهارت های مقابله با این مشکلات به اسکیزوفرن ها کمک می کند اهدافشان را دنبال کنند، اهدافی همانند حضور در جلسه و محل کار. احتمال عود بیماری یا بستری شدن افرادی که در جلسات روان درمانی شرکت می کنند، نسبت به دیگران کمتر است.

چگونه می توان اسکیزوفرنی را مدیریت کرد؟

• توان بخشی

توان بخشی برآموزش اجتماعی و حرفه ای برای کمک به اسکیزفرن ها جهت مشارکت کامل در مسوولیت های اجتماعی ، تاکید می کند. از آنجا که سن ابتلا به اسکیزوفرنی معمولا با دوره حساس رونق های کاری ( سنین 18 تا 35 ) مصادف است ، معمولا گذرگاه های کار و زندگی این افراد را مسدود می کند و آنها برای باز گرداندن زندگی کاری شان به مسیر اصلی به فراگیری مهارت های  جدیدی نیاز دارند . برنامه های توان بخشی می توانند شامل خدمات شغلی ، مشاوره ی مدیریت مالی و آموزش مهارت هایی جهت حفظ روابط مثبت شوند.

• آموزش و حمایت های خانوادگی

برنامه های آموزش و حمایت از خانواده  به خویشاوندان و علاقمندان ، درباره ی اسکیزوفرنی و درمان آن آموزش می دهد و توانایی آنها را برای کمک به بهبود عزیزانشان ، تقویت می کند.

• رفتار درمانی شناختی

رفتار درمانی شناختی CBT  نوعی روان درمانی است که بر تغییر الگو های فکری و رفتاری بی فایده تمرکز می کند. درمانگر CBT  به اسکیزوفرن ها یاد می دهد، چگونه به صدا های آزار دهنده « گوش ندهند » و چگونه نشانه هایشان را به طور کلی مدیریت کنند. CBT می تواند به کاهش شدت نشانه های و خطر عود مجدد آنها کمک کند. این رفتار درمانی را به صورت گروهی و یا فردی انجام داد. می توانید کاربرگ های رفتار درمانی شناختی  را از لینک زیر دانلود کنید.

لینک دانلود کاربرگ های CBT