زیگموند فروید، ایده ی ضمیر ناخودآگاه را در مقابل ضمیر خودآگاه قرار نداده است، بلکه او مسوولیت این را برعهده داشته است که ایده ی ضمیر ناخودآگاه را مشهور کند.ایده ی ظهور ضمیر ناخودآگاه  یکی از بهترین تلاش های وی در حوزه ی روان شناسی است.

فروید(1900،1905) مدلی گرافیکی از ذهن انسان ارائه داد که در این مدل ویژگی های ساختار مغز را با جزئیات بسیار کامل بیان کرده است و کاربرد های ذهن را شرح داده است. فروید، از مدل کوه یخی (iceberg) برای توصیف ضمیر ناخودآگاه استفاده کرده است.

فروید (1915) ضمیر ناخودآگاه را توصیف کرده است که در توصیفات او تمامی پردازش های ذهنی انسان آورده شده است (نوک کوه یخی ). برای مثال ممکن است که شما در این لحظه احساس تشنگی داشته باشید و تصمیم بگیرد که آب بنوشید.

مرحله ی پیش آگاه (سطح پیش آگاه ذهن) – در تعریف جریان سیال ذهن – مرحله ی پیش از گفتار شامل تمامی رفتار ها – حرکات و سخنان هر شخص است که از آن آگاهی ندارد و می تواند به راحتی آن را به ضمیر خودآگاه منتقل کند. این مرحله قبل از رسیدن اطلاعات به ضمیر خودآگاه وجود دارد.

ضمیر پیش آگاه مثل یک اتاق انتظار در ذهن عمل می کند که اطلاعات آن تا زمانی که مورد توجه ضمیر نا خودآگاه قرار نگیرد، در همان قسمت باقی می ماند. ضمیر پیش آگاه همان چیزی است که هر روز از آن به عنوان حافظه یاد می کنیم. برای مثال ، در حال حاضر در مورد شماره ی تلفن خود فکر نمی کنید، اما حالا که به کلمه ی شماره ی تلفن برخورد کردید، بلافاصله شماره ی تلفن خود را به یاد آوردید و می توانید به راحتی آن را بیان کنید.

آگاهی از ضمیر های انسان

ضمیر ناخودآگاه را می توان چون انباری از آرزو ها و ای کاش های انسان تعریف کرد که توسط ضمیر پیش آگاه تنظیم می شوند.

برای مثال، فروید (1915) ادعا کرد که یادآوری بعضی از حوادث و خاطرات برای بیمارانش سخت بوده است و پردازش این خاطرات در ضمیر ناخودآگاه  آنها با خطرات بسیاری همراه بوده است و بر این عقیده بود که این اطلاعات دور از دسترس ضمیر خودآگاه قرار داده می شوند.

فروید اذعان کرد که آرزو های اولیه ی ما اغلب به محدوده ی ضمیر ناخودآگاه نمی رسند، به دلیل اینکه پذیرش این آرزو ها برای ضمیر خودآگاه قابل قبول نمی باشد. از این رو مردم برای مقابله با احساسات و انگیزه های ضمیر ناخودآگاه ، مکانیسم دفاعی مناسبی را اعمال کرده اند که بسیاری از این مکانیسم های دفاعی خام و ناپخته هستند.

ارزیابی منتقدانه ی ضمیر ناخودآگاه

در ابتدا، روان شناسی راجع به ایده ی پردازش های ذهنی  که در ضمیر ناخودآگاه انجام می شد، شکاک بود و تحلیل این ایده ها محل شک و تردید بسیار بزرگی را در ذهن روان شناسان باقی گذاشت. برای بسیاری از روان شناسان که در محیط روان شناسی فعالیت می کردند، مفهوم ضمیر ناخودآگاه نا امیدی قابل توجهی را در ذهن آنها باقی گذاشت ، چون ضمیر ناخودآگاه توصیفات عینی زیادی را می طلبد و به سختی می توان ضمیر ناخودآگاه و یا ذهن ناهشیار را بررسی و ارزیابی کرد.

به هر حال، فاصله ی بین روان شناسی و روان کاوی کاهش قابل توجهی داشته است و مفهوم ضمیر ناخودآگاه، حالا مهم ترین مساله ی  حوزه ی روان شناسی است. برای مثال، روان شناسی شناخت توانسته است که پردازش های ضمیر ناخودآگاه را شناسایی کند. پردازش هایی مثل: حافظه ی بلند مدت (تولوینگ ، 1972)  ، پردازش خودکار (بارق و چارتراند، 1999: استروپ، 1935) و روان شناسی اجتماعی اهمیت پردازش های اجتماعی ذهن ناهشیار را بر ملا کرده است. این تجربیات علمی و تجربی نقش پردازش های ضمیر ناخودآگاه را در رفتار های انسان به طور کامل مشخص کرده است.

تا همین لحظه، پژوهش های تجربی محدودیت ها و نقوص ذهن ناهشیار و ناهشیار انطباقی ، هیچ شباهتی به قسمت روان کاوی ندارند. فروید، اهمیت ذهن ناخودآگاه را دست کم گرفته است و در رابطه با یخ بزرگ که 8/7 آن زیر آب است ، کاملا اشتباه می کند و بیشتر از 8/7 ذهن زیر آب قرار گرفته است.

ذهن با ارتباط دادن سطح بیشتری از توانایی های فکری به ضمیر ناخودآگاه  عملکرد بهتری از خود بر جای خواهد گذاشت.

در حالی که فروید، ضمیر ناخودآگاه را یک جز تنها و مفرد فرض می کرد، روان شناسی حالا ذهن را به گونه ای تعبیر می کند که شامل مجموعه ایی از طرح هاست که در طول زمان رشد می کنند و بیرون از محیط ذهن هشیار فعالیت می کنند.

برای مثال ، گرامر سراسری یک پردازشگر زبانی غیر ارادی و سراسری است که به ما توانایی تشخیض صحت جملات را می دهد (شم زبانی ) جدای از این مساله ، یکی دیگر از توانایی های غیر اردای ما ، توانایی تشخیص چهره ی افراد با سرعت بسیار بالاست. بنابراین باید بدانیم که فرآیند های غیر ارادی ما چگونه اداره می شوند و عمل می کنند.

سرانجام، فروید باور داشت که ضمیر ناخودآگاه برای حفاظت از ما اطلاعات مشخصی را در خود نگه می دارد و باعث می شود که ضمیر ناخودآگاه استرس و اضطراب ما را کاهش دهد اما از طرفی دیگر، دیدگاه مدرنی که نسبت به ضمیر خودآگاه ایجاد شده است: این است که بیشتر اطلاعات برای پردازش بهتر در ضمیر ناخودآگاه ذخیره می شوند و نه به خاطر جلوگیری از استرس.

کلمات کلیدی: ضمیر ناخودآگاه ، ضمیر خود آگاه ، ذهن ناهشیار

منبع : simplypsychology.com