در شیوه ی منبع نویسی به سبک ونکوور در لیست منابع کتاب ها و مقالات، منابع به ترتیب استفاده شده آورده می شوند. برای مثال اگر از منبع "الف" زودتر از منبع "ب" استفاده می کنید، باید اول "الف" را ابتدا بیاوریم. نگارش، ارجاع منابع و استفاده از سخنان و آثار دیگران به طور صحیح کاری اساسی است. اطلاع از کار های دیگران و استفاده ی صحیح از منابع دیگران، در مدیریت زمان و منابع شما بسیار تاثیر گذار و مهم است و از اتلاف انرژی شما می کاهد. مدیریت صحیح منابع تحصیلی از اتلاف انرژی برای اعتبار بخشیدن به مقالات می کاهد و اعتبار مقالات را بیشتر از پیش بالا می برد. اگر در هنگام نگارش لیست منابعِ کتاب، پایان نامه ها، مقالات و آثار خود از لیست و شیوه های درستی استفاده کنید، اعتبار و روایی مقاله ی شما افزایش می یابد. استفاده ی درست از روش های رفرنس نویسی باعث می شود تا دانشگاه ها، اساتیدِ متخصص، دانشجویان و سایر خوانندگان بتوانند مسیر تحصیلی شما را دنبال کنند و اعتبار آثار شما را بررسی کنند.

در این مطلب می خوانید:

1. تفاوت روش منبع نویسی ونکوور با سایر روش های منبع نویسی

2. تاریخچه ی ونکوور

3.شیوه ی نگارش شماره ی منابع در متن در روش ونکوور (In Text - Citation)

4. نگارش لیست رفرنس ها

5. منابع و یا رفرنس های ثانویه

6. شیوه ی نگارش مقالات استاندارد به عنوان منبع

تفاوت روش منبع نویسی ونکور با سایر روش های منبع نویسی

هر کدام از روش های منبع نویسی و ارجاعات درون متنی سبک های خاص خود و ویرایش های اختصاصی خود را دارند. برای مثال از روش منبع نویسی APA - برای رشته های جامعه شناسی، روان شناسی و سایر رشته های علوم انسانی استفاده می شود. در مثال دوم از روش منبع نویسی MLA - Modern Language Association - در رشته هایی که به علوم زبانی، زبان شناسی، زبان شناسی اجتماعی، زبان شناسی رایانشی، زبان و ادبیات انگلیسی، آموزش زبان انگلیسی و سایر رشته های زبان استفاده می شود. از روش منبع نویسی ونکوور - Vancouver ، در رشته های علوم پزشکی (پزشکی، دندان پزشکی، پرستاری، علوم آزمایشگاهی و روان پزشکی (APA - Vancouver)) استفاده می شود. در بسیاری از رفرنس ها و منابع مربوط به داروسازی، پزشکی و دندان پزشکی و سایر رشته های مرتبط با رشته های پزشکی از این منبع به خوبی استفاده می شود. اگر در رشته های علوم پزشکی، روان پزشکی ارتباطی بین مفاهیم دارویی، روان شناسی و اختلالات روان شناسی باشد، استفاده از این سبک منبع نویسی مانعی ندارد.

تاریخچه ی ونکوور

در هنگام ابداع سیستم منبع نویسی ونکوور، گروه کوچکی از دندان پزشکان، پزشکان و پرستاران گرد هم آمدند تا برای شیوه نامه و آیین نامه ی دریافت و روند بررسی و پردازش مقالات رشته های علوم پزشکی روش منبع نویسی نوینی را ابداع نمایند. از این رو تصمیم گرفتند تا مقررات مشخصی را برای دریافت مقالات تنظیم کنند. روش منبع نویسی ونکور در سال 1979 توسط انجمن National Library of Medicine در ونکور کانادا ابداع شد.

گروه منبع نویسی ونکوور - توسط (International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE - کمیته ی بین المللی ویراستیاران نشریه های پزشکی بسط و توسعه یافت. این گروه سالانه در ونکور کانادا گرد هم می آمدند و در قسمت علمی دانش خود را به اشتراک می گذاشتند. در این گروه، به تدریج مسائل اخلاقی مد نظر قرار گرفت و بسیاری از افراد این گروه مسائل اخلاق در پزشکی را به وضوح در آثار علمی خود مطرح می کردند - حتی می توان گفت که بسیاری از افراد این گروه، اصولی را در زمینه ی اخلاق پزشکی در جهان به ثبت رسانده اند. کمیته ی بین المللی ویراستیاران نشریه های پزشکی تاکنون در مورد زیست شناسی، پزشکی و مسائل زیست محیطی مرتبط با علوم پزشکی انتشارات و آثار بسیار مفیدی را به ثبت رسانده اند. بسیاری از ملزومات و مقررات این گروه علمی در سال 1997 به تصویب رسید، اما در اصلاحیه های سال 1999 و 2000 مقررات منبع نویسی این گروه مورد تجدید نظر واقع شد. در سال 2003 تمامی مقررات این گروه علمی مجددا مورد ارزیابی قرار گرفت و در سال 2005 نسخه ی نهایی و علمی شیوه ی منبع نویسی ونکوور به جهانیان معرفی شد. این سبک از منبع نویسی در بسیاری از نقاط جهان، جزو مهم ترین و مرسوم ترین سبک منبع نویسی در علوم پزشکی به شمار می رود.

در سیستم منبع نویسی و رفرنس نویسی ونکوور یکی از اصول مهم این است که ترتیب منابع مانند سایر روش های منبع نویسی بر اساس ترتیب سال و یا ترتیب حروف الفبا نیست. در این روش منبع نویسی ترتیب منابع به ترتیب ارجاع در متن اصلی بستگی دارد. نام مجلات علوم پزشکی که از سیستم منبع نویسی ونکوور استفاده میکنند - به طور اختصار (درست نیست که برای یک عنوان علمی بسیار مهم از مخفف بودن استفاده کنیم، زیرا ارزش، اعتبار و روایی آثار علمی را به شدت کاهش میدهد) در بانک اطلاعاتی و پایگاه داده ی National Library of Medicine وارد می شود. برای ورود به این بانک اطلاعاتی حتما باید از سیستم منبع نویسی ونکوور استفاده شود. در برخی از نشریات سیستم منبع نویسی ونکوور گاهی با سایر نشریات پزشکی متفاوت است. اما این سیستم به طور کلی در تمامی نشریه های پزشکی یکسان است. این تفاوت می تواند گاهی در نحوه نوشتن شماره ی صفحات و سالانه ها باشد و گاهی تفاوت های صفحه ایی می تواند سیستم منبع نویسی ونکوور را دچار تفاوت کند.

شیوه ی نگارش شماره ی منابع در متن در روش ونکوور (In Text - Citation)

1. در مدل منبع نویسی ونکوور، رفرنس در متن به شکل شماره و به صورت بالا نویس آورده می شود. این نوع از بالا نویسی را Superscript می نامند.

2. شماره رفرنس ها در متن در این سیستم قبل از کاما (،) و یا نقطه (.) و یا قبل از ممیز و یا نیمه ممیز (Semi - Colon) می آیند.

3. شماره ی منبع ها در متن به ترتیب استفاده در متن می آیند.

4. چنانچه از یک منبع در یک صفحه از مقاله استفاده شود، نیازی به تکرار این منبع نیست و همان یکباری در که صفحه منابع از آن نام می برید کافی است.

5. چنانچه برای یک جمله دو رفرنس مد نظر است، هر دو منبع و یا رفرنس مورد استفاده قرار می گیرند. چه در ارجاع درون متنی و چه در ارجاع در صفحه منابع.

6. در صورتی که بیش از دو رفرنس برای یک مطلب می آید در جلوی جمله محدوده رفرنس مشخص می شود.

7. چنانچه ترکیبی از رفرنس های متوالی و غیر متوالی در انتهای متن استفاده می شود، شماره رفرنس منفرد و محدوده سایر رفرنس ها ذکر می شود.

شیوه ی نگارش لیست منابع و یا رفرنس ها در انتهای مقاله و یا پایان نامه

1. رفرنس ها و یا منابع باید به ترتیبی که در متن ارجاع داده شده اند، در صفحه ی منابع ظاهر شوند. رفرنس ها باید بر اساس ترتیب استفاده در متن شماره گذاری شوند.

2. قانون اول در مورد اشکال و یا تصاویر نیز صادق است. اگر شکل و یا تصویری در متن دارید که ارجاع داده شده است. باید به ترتیب حضور و ارجاع در متن، تصاویر و یا اشکال را در لیست منابع اضافه کنید.

منابع و یا رفرنس های ثانویه

گاهی در مطالب علمی به رفرنس های دیگری اشاره می شود که حاوی مطالب مورد نیاز شما است. ولی دسترسی به آن منبع ثانویه برای شما امکان پذیر نیست. اگر چنین بود، نیازی نیست در روش منبع نویسی ونکوور به تمامی رفرنس های ثانویه ارجاع دهید. شما باید در آثار علمی خود ثابت کنید که رفرنس و یا منبع ثانویه را در اختیار نداشته اید. در عوض باید از فرم های ساده ی منبع نویسی ونکوور استفاده کنید. در متن شماره ی رفرنس ثانویه را که در دسترس شما نبوده است را شماره گذاری می کنید ولی در قسمت منابع باید ذکر کنید [این منبع یک منبع ثانویه در منبع اول به حساب می آید]

برای مثال:

Johnson VA, Brun-Vezicnet F. Update of the drug resistance mutations is HIV-1. top HIV Med 2005; ۱۳: ۱۲۵-۳۱٫

In: Deeks SG. Antiretviral treatment of HIV infected adults. BMJ 2006; 332: 1489-93.

شیوه ی منبع نویسی و ارجاع دهی استانداردِ مقالات به عنوان منبع و رفرنس

در رفرنس نویسی و منبع نویسی شیوه ی ونکوور که مبتنی بر مدل های موجود در مدلاین است باید مورد استفاده قرار گیرند. لیست کامل تمامی ژورنال های پزشکی در Medline Index Metrics آورده شده اند. برای استفاده از سیستم منبع نویسی ونکوور در مقالات می توانیم از شیوه ی زیر استفاده کنیم.

1. نام نویسندگان ابتدایی در ابتدای رفرنس نوشته می شود. منظور از نویسندگان ابتدایی - همان 6 نویسنده ی اول یک مقاله است. چنانجه تعداد نویسندگان یک اثر علمی از 6 نفر بیشتر باشد - باید از کلمه ی Et Al استفاده شود. این کلمه در دیگر سیستم های منبع نویسی هنگامی استفاده می شود که تعداد نویسندگان بیشتر از 4 نفر باشد. برای مثال این قانون در سیستم منبع نویسی APA و سیستم منبع نویسی MLA حاکم است. نام نویسندگان با استفاده از کاما و یا ویرگول از هم جدا می شوند.

. ...Halpten SD, Ubel PA, Caplan AL, Marion DW, Palmer AM, Schiding JK, et al.

Regulation of Interstital Excitatory Amino Acid

2. در مجلات و یا نشریه هایی که صفحه بندی جلد های مجله به طور پشت سر هم و یا متوالی آورده می شود، می توانید ماه و شماره ی مجله را حذف کنید. در تمامی آثار علمی، چه در رشته های علوم انسانی و یا رشته های مربوط به علوم پزشکی تمامی مجلات و مطالب علمی به طور پیوسته چاپ می شوند. - در صورتی که شماره صفحات مجله پیوسته نیست، ماه و شماره ی جلد منتشر شده آورده می شود.

برای مثال - قسمت های پر رنگ شده برای مورد 2 توضیح داده شده اند:

Halpern SD, Ubel PA, caplan AL. Solid – organ trans plantation in HIV . N Engl J Med 2002 Jul 25; 347(4): 284-7

Halpern SD, Ubel PA, Caplan AL. Solid-organ transplantation in HIV . N Engl J Med 2002; 284-7

3. در صورتی که لازم باشد، باید اسم نشریه و نوع مقاله را به درستی ذکر نمود. مثلا: چنانچه مقاله ایی به شکل نامه علمی چاپ شده است یا از خلاصه ی مقاله استفاده شود - نوع مقاله قبل از نام مجله درج و ذکر می گردد.

Enzenberger W, Fischer PA. Metronome in parkinson’s disease [letter]. Lancet 1996; 347:1337

Petretz B, Bimstein E. Periodontal status in childhood . [ Abstract]. J Clin Pediatr Dent 1996; 20(3): 229-32

4. در صورت تمایل محل (مکان) و یا پایگاه داده - دیتابیس اختصاصی رفرنس مورد نظر را می توانید ذکر بفرمایید. در بسیاری از سیستم های منبع نویسی، به جای نوشتن Cited in از Accessed On استفاده می شود. کاربرد این کلمه بیشتر برای منابع اینترنتی به کار می رود. برای مثال این قانون در سیستم منبع نویسی APA و سیستم منبع نویسی MLA حاکم است. به مثال های زیر کاملا دقت کنید.

Halpern SD, Ubel PA, Caplan AL. Solid – organ trans plantation in HIV-infected patients. N Engl J Med ۲۰۰۲; ۳۴۷(۴): ۲۸۴-۷٫Cited in PubMed; PMID /2/40307

5. در صورتی که یک سازمان یا تشکیلات (Organization) به عنوان نویسنده ی یک مقاله مطرح باشد، نام سازمان به عنوان نویسنده آورده می شود. یک سازمان و یا یک تشکیلات می تواند - نویسنده ی یک مطلب علمی بسیار مفید باشد. در مثال زیر، گروه تحقیقاتی پیشگیری از ابتلا به دیابت نویسنده ی یک مقاله بوده است - می توانیم از نام این گروه در ابتدای رفرنس مورد نظر استفاده کنیم.

Diabets prevention program research group. Hypertension, insulin and proinsulin Appl Physion 2002; 40(5): 679-86

6. چنانچه یک شخص جدا از یک سازمان و یا نهادی که به صورت مشترک یک کار و یا اثر علمی را به چاپ رسانده اند، باشد. ابتدا نام شخص در اول آورده می شود و سپس از نام شرکت و یا تشکیلات استفاده می شود.

7. ممکن است در بسیاری از مواردی مشاهده کنیم که نامی از نویسنده و یا نویسندگان به میان نیامده است و یا نام سازمانی و یا گروهی در منبع ما درج نشده است، ابتدا باید عنوان مقاله را بنوسیم و سایر مشخصات مجله را یادداشت کنیم.

برای مثال:

۲۱st Century heart solution may have a sting in the tail. BMJ 2002; 325 (7357): 184

8. در تمامی مواردی که مقاله به زبان انگلیسی نیست باید عنوان ان را به زبان انگلیسی ترجمه کنید و در منبع خودتان از آن استفاده کنید. در بانک اطلاعاتی و یا پایگاه داده مدلاین معمولا عنوان ترجمه شده ی مقالات مورد استفاده قرار میگیرد. عنوان ترجمه شده باید در پرانتز قرار بگیرد و اختصار راهنمای زبان نیز اضافه شود.

9. در موارد که شماره ی جلد مجله - Volume به شکل ضمیمه Appendix و یا Supplement آورده شده است؛ پس از شماره ی جلد کلمه ی Supple در پرانتز یا بدون پرانتز آورده می شود.

Gazzard B. British HIV Association guidelines for the treatment of HIV Med 2005;6 (Suppl 2): 1-61

10. در مواردی که شماره ی جلد مجله جزو ضمیمه ی مجله باشد - کلمه ی Suppl پس از شماره ی جلد مجله آورده می شود و طریقه ی نگارش به شرح زیر است.

Warner JO, Jones CA. Pre natal sensitization in humans. Pediatr Allergy Immunol 2000; 11 Suppl 13: 6-8

11. چنانچه شماره ی Volume در آدرس مقاله وجود نداشته باشد، ولی شماره ی Issue موجود است - شماره ی Issue در پرانتز آورده می شود.

Glauser TA. Integration clinical trial data into clinical practice. Neurology 2002; 58 (12 Suppl 7): 6-1

12. ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ ی جلد مجله ﻭ ﺷﻤﺎﺭﻩ انتشارﻫﻴﭽﻜﺪﺍﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ، ﻣﺎﻩ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻭ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

Ahrar K. Development of a large animal model for lung tumors. J Vasc Interv Radial 2002 Jun: 1-6.

Gonzales JB. Use of tissue conditioners and resilient liners. Dent Clin North AM 1997; (2)249-59.

دسترسی به منابع الکترونیکی در روش منبع نویسی ونکوور

1. چنانچه یک مقاله و یا مطلب اینترنتی از طریق یک وب سایت و یا آدرس وبگاهی منبع نویسی و ارجاع داده شده است باید طبق روشی که در ادامه ذکر می شود، از این طریق باید ارجاع منبع داد. در ادامه آدرس خود مقاله به صورت چاپی نوشته می شود - در مرحله ی بعدی تاریخ دسترسی و نوشتن منبع الکترونیکی آورده می شود. آخرین مورد جستجو و آدرسی که از آن طریق وارد مقاله می شویم را باید یادداشت کنیم. آدرس کنترل / صفحه / منبع نیز نوشته می شود. داخل پرانتز می نویسیم (Accessed On Date) و به جای Date تاریخی که به آن آدرس اینترنتی دست پیدا کرده ایم، می نویسیم. اگر آدرس اینترنتی از طریق ادرس و یا پروتکل خاصی در دسترس بود، ابتدا می نویسیم Available From Website و به جای Website آدرس اینترنتی داده شده را می آوریم.

2. چنانچه یک برنامه و یا سند الکترونیکی در رایانه مورد استفاده و ارجاع قرار بگیرد، باید از Version Version Number استفاده کنیم. بعد از Version Number از شماره ی نسخه استفاده می کنیم. نام برنامه و سال استفاده ی آن نیز نمایش داده خواهد شد و یادداشت می شود.

منبع نویسی به سبک ونکوور – Vancouver